Pomoc zwierzętom po wypadkach – aspekty prawne

Potrąciłaś/potrąciłeś dzikie zwierzę i nie wiesz, do kogo udać się po pomoc? Napotkałeś ranne zwierzę i nie masz pojęcia, do kogo je zgłosić? Radzimy, co zrobić w takich sytuacjach.

Przepisy dotyczące postępowania ze zwierzętami po wypadkach są mocno niedoskonałe i niejasne. Zamieszczamy informacje, jak wygląda sytuacja prawna, ale przy wyborze metod postępowania sugerujemy wybieranie rozwiązań najbardziej humanitarnych.

Co zrobić, gdy potrącisz zwierzę albo gdy zobaczysz ranne zwierzę?

Osoba, która potrąciła zwierzę, jest obowiązana do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb: lekarza weterynarii, członka Polskiego Związku Łowieckiego, inspektora organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusza policji, straży miejskiej lub gminnej, Straży Granicznej, pracownika Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, strażnika Państwowej Straży Łowieckiej, strażnika łowieckiego lub strażnika Państwowej Straży Rybackiej. Niedopełnienie tego obowiązku zagrożone jest grzywną.

Podstawa prawna:

Art. 25 ustawy o ochronie zwierząt: Prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę, obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa wart. 33 ust. 3.

Art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt: W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu zakończenia cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz weterynarii, członek Polskiego Związku Łowieckiego, inspektor organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusz Policji, straży ochrony kolei, straży gminnej, Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub strażnik Państwowej Straży Rybackiej.

Art. 37. 1 ustawy o ochronie zwierząt: Kto narusza nakazy albo zakazy określone w art. 9, art. 10a ust. 1–3, art. 11 ust. 3, art. 12 ust. 1–6, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1–5, art. 16, art. 17 ust. 1–7, art. 18, art. 22 ust. 1, art. 22a, art. 25 lub art. 27 podlega karze aresztu albo grzywny.

Przepisy nakazują udzielić pomocy „w miarę możliwości”, co sprawia, że w praktyce daje to furtkę do uchylania się od odpowiedzialności. Trudno jednak, żeby przepisy bezwzględnie wymagały udzielenia zwierzęciu pomocy, gdyż pomoc rannemu dzikowi czy łosiowi nie jest ani prosta, ani bezpieczna.

Co zatem możemy i musimy zrobić?

Powinniśmy zatrzymać się, włączyć światła awaryjne, złożyć kamizelkę odblaskową i umieścić na drodze trójkąt ostrzegawczy, a następnie w miarę możliwości zabezpieczyć zwierzę i zadzwonić po pomoc.

Podstawa prawna:

Art. 44 ustawy prawo o ruchu drogowym: Kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypadku drogowym jest obowiązany:

1) zatrzymać pojazd, nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2) przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku;

3) niezwłocznie usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego;

4) podać swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku.

2. Jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem jest obowiązany ponadto:

1) udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać zespół ratownictwa medycznego i Policję;

2) nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku;

3) pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie zespołu ratownictwa medycznego lub Policji wymaga oddalenia się – niezwłocznie powrócić na to miejsce.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do innych osób uczestniczących w wypadku.

Kogo trzeba powiadomić?

Możemy zadzwonić po służby wskazane powyżej, jednak telefon do koła łowieckiego,nadleśnictwa czy na policję najczęściej kończy się uśmierceniem zwierzęcia. Dlatego w pierwszej kolejności warto sprawdzić, z którą lecznicą weterynaryjną ma podpisaną umowę gmina, na której terenie doszło do wypadku. Gmina ma obowiązek zapewnienia całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt.

Podstawa prawna:

Art. 11a ustawy o ochronie zwierząt:

1. Rada gminy wypełniając obowiązek, o którym mowa w art. 11 ust.
1, określa, w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 marca, program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt.
2. Program, o którym mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności:
(…)
8) zapewnienie całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt.

Tutaj jednak w praktyce pojawiają się problemy. Mianowicie gminy rzadko zamieszczają na swoich stronach internetowych informacje, z którym podmiotem mają podpisana taką umowę, a jeśli do wypadku dojdzie poza godzinami pracy urzędu gminy, to trudno dowiedzieć się, do kogo można zwrócić się po pomoc.

Do rannych zwierząt często wzywani się myśliwi, którzy problem cierpiącego dzika, sarny czy jelenia rozwiązują przy pomocy ołowiu. Także wtedy, gdy wezwiemy policję, policja przeważnie dzwoni do lokalnego koła łowieckiego. Niekiedy rzeczywiście jest to rozwiązaniem najbardziej humanitarnym, gdy nie ma możliwości skontaktowania się z lekarzem weterynarii, a gołym okiem widać, że zwierzę bardzo cierpi i nie ma szans na przeżycie.

W każdym przypadku jednak zwierzę trzeba traktować humanitarnie i nie wolno zadawać mu zbędnego cierpienia. Zatem niedopuszczalne jest np. poderżnięcie gardła zwierzęciu, kopanie, ciągnięcie po ziemi itp. Takie postępowanie może być uznane za znęcanie się nad zwierzęciem, a znęcanie się nad zwierzęciem podlega karze więzienia do lat trzech.

Podstawa prawna

Art. 5 ustawy o ochronie zwierząt: Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania.

Art. 35 ustawy o ochronie zwierząt: 1. Kto zabija, uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju zwierzęcia
z naruszeniem przepisów art. 6 ust. 1, art. 33 lub art. 34 ust. 1–4 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
1a. Tej samej karze podlega ten, kto znęca się nad zwierzęciem.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 lub 1a działa ze szczególnym okrucieństwem podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Nasza rada: po potrąceniu zwierzęcia skontaktuj się z organizacją społeczną, która prowadzi ośrodek rehabilitacji dzikich zwierząt na danym terenie albo która w inny sposób zajmuje się dzikimi zwierzętami, gdyż tam jest największa szansa znalezienia osób, którym zależy na pomocy zwierzęciu.

Czego możesz żądać od policji?

Jeśli dojdzie do wypadku z udziałem zwierzęcia, możemy zadzwonić na policję, jednak o ile w wypadku nie został zabity lub ranny człowiek, policja nie ma obowiązku przyjechać. Jeśli jednak już pojawi się na miejscu zdarzenia, to można od niej oczekiwać reakcji w postaci zorganizowania pomocy dla zwierzęcia, bowiem pozostawienie cierpiącego zwierzęcia bez pomocy może być uznane przestępstwo znęcania się nad nim.

Podstawa prawna:

Art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt: Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień (…)

Jeśli mamy podejrzenie, że zwierzę zostało ranne na skutek wykroczenia drogowego albo gdy sprawca potrącił zwierzę i odjechał, bez próby udzielenia mu pomocy ani wezwania odpowiednich służb, warto poinformować policję o podejrzeniu popełnienia wykroczenia drogowego. Zapiszmy numer rejestracyjny takiego pojazdu, a najlepiej sfilmujmy go lub zróbmy zdjęcie. Policja powinna zareagować na zgłoszenie, tak jak w każdym innym przypadku otrzymania informacji o wykroczeniu.